Ritrýndar greinar

31.12.2010
Atli Harðarson
Hvaða áhrif hafði Aðalnámskráin frá 1999 á bóknámsbrautir framhaldsskóla?
Í þessari grein er því lýst hvaða breytingar áttu að verða á kennslu í stærðfræði, raungreinum og sögu með Aðalnámskránni frá 1999 og að hve miklu leyti þær voru framkvæmdar af kennurum. Meginniðurstöður eru að kennsla í átta skólum hafi ekki orðið samræmd í þeim mæli sem Aðalnámskrá krafðist og áhugi er á að hverfa aftur til fyrri hátta.

31.12.2010
Kristín Bjarnadóttir
Reikningsbók Eiríks Briem
Áhrifa kennslubókar sr. Eiríks Briem í reikningi gætti allan síðasta þriðjung nítjándu aldar og fram á tuttugustu öld. Á því tímabili urðu miklar þjóðfélagsbreytingar á Íslandi. Athugun á verkefnum bókarinnar bregður upp áhugaverðum þjóðlífsmyndum af viðskiptaháttum bænda og kaupmanna og sígandi breytingum á búsetu og högum landsmanna.

31.12.2010
Aldís Yngvadóttir
Ruslakista eða raunhæf menntun? Viðhorf skólastjórnenda og kennara
til lífsleikni í grunnskólum
Niðurstöður rannsóknar á kennslu og viðhorfum skólastjórnenda og kennara til lífsleikni í grunnskólum benda til þess að lífsleikni sé kennd að lágmarki eina stund í viku í hverjum árgangi í allflestum skólum og að talsverð breidd sé í notkun námsefnis. Minnihluti skóla virðist gera lífsleikniáætlun en viðhorf kennara og skólastjórnenda til lífsleikni og námskrár eru mjög jákvæð.

31.12.2010
Hafþór Guðjónsson
Að vitsmunir barnanna þroskist á náminu …
Höfundur heldur því fram að skólastarf á Íslandi sé bundið á klafa hugmynda sem kynda undir einstefnumiðlun af hálfu kennara en ætli nemendum takmarkað vitsmunalegt hlutverk. Skólafólk þurfi að huga betur að félagslegum hugmyndum um nám sem beina athygli að tengslum námsathafna, virkni og þroska.

1.9.2010
Guðrún Ragnarsdóttir, Ásrún Matthíasdóttir og Jón Friðrik Sigurðsson
Velferð kennara er lykillinn að öflugum framhaldsskóla:
Rannsókn á starfsánægju og starfsumhverfi framhaldsskólakennara
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna starfsánægju, líðan og starfsumhverfi á meðal framhaldsskólakennara á Íslandi. Þótt mikill meirihluti þátttakenda segðist vera ánægður í starfi taldi um helmingur þeirra sig vera undir töluverðu starfstengdu álagi sem reyndist hafa áhrif á starfsánægju þeirra.

15.7.2010
Guðrún V. Stefánsdóttir
Samvinnurannsóknir með fólki með þroskahömlun
Greinin segir frá samvinnurannsókn sem höfundur vann í nánu samstarfi við fjórar konur með þroskahömlun. Samstarfið var nánara en oftast er í hefðbundnum rannsóknum. Höfundur segir frá samstarfinu og varpar ljósi á þýðingu þess fyrir rannsakanda og þátttakendur.

Ritstýrðar greinar

31.12.2010
Fríða Björnsdóttir, Guðrún Þórðardóttir og Guðbjörg Daníelsdóttir
Lagt í vörðuna: Geðræktarverkefni fyrir miðstig grunnskóla
Helstu markmið verkefnisins eru að auka vellíðan nemenda, efla og styrkja sjálfsmynd þeirra, gera þá meðvitaðri um andlega líðan og kenna þeim leiðir til að draga úr vanlíðan. Megindleg og eigindleg rannsókn var gerð til að kanna hvort þróunarverkefnið hefði skilað nemendum aukinni vellíðan og bættum skilningi á eigin líðan.

31.12.2010
Guðmundur Sæmundsson
Er hægt að vera óhlutdrægur í rannsóknum?
Í greininni er fjallað um hlutlægni eða óhlutdrægni þess sem rannsakar. Sérstaklega er skoðuð rannsóknarnálgun sem kallast orðræðugreining. Höfundur tekur dæmi um álitamál þessu tengd úr doktorsrannsókn sinni á orðræðu um íslenska afreksmenn í íþróttum. Tilgangur greinarinnar er að hvetja alla rannsakendur til að huga að hlutlægni sinni.

31.12.2010
Anna Þorbjörg Ingólfsdóttir
„… Þó er best að borða ljóð, en bara reyndar þau sem eru góð“:
Um ljóð og ljóðakennslu í grunnskólum
Í þessari grein er fjallað um ljóð og ljóðakennslu í grunnskólum og sjónum beint að því hvers konar ljóð grunnskólabörn vilja helst fást við. Í því sambandi er vísað til erlendra og innlendra rannsókna og vakin athygli á nokkrum nýlegum íslenskum og þýddum ljóðabókum fyrir börn og unglinga. Gefin eru dæmi um ljóð og bent á leiðir til að vinna með þau í kennslu.

31.12.2010
Birna Sigurjónsdóttir
Heildarmat í grunnskólum Reykjavíkur 2007–2010
Í þessari grein er fjallað um verkefnið Heildarmat á skólastarfi á Menntasviði Reykjavíkur. Sagt er frá undirbúningi matsins og greint frá því hvert þekking og fyrirmyndir hafa verið sóttar. Greint er frá gagnaöflun, mati á gæðum kennslustunda, matsskýrslu skóla og takmörkunum sem í matinu felast. Á grundvelli matsins gera skólastjórar umbótaáætlun við sinn skóla.

31.12.2010
Ragnar Ingi Aðalsteinsson, Ingibjörg B. Frímannsdóttir og Sigurður Konráðsson
Hverjir kenna íslensku, hver er menntun þeirra og hver eru tengsl
menntunar og starfsöryggis?
Rannsókn sem hér er lýst tók til allra grunnskólakennara og gefur til kynna að um 84% þeirra hafa kennt íslensku sem bekkjarkennarar og 37% sem greinakennarar. Mat á eigin getu við íslenskukennsluna hélst í hendur við menntun kennaranna á þessu sviði. Stór hluti þeirra sem síst treystu sér til að kenna íslensku höfðu kennt hana.

31.12.2010
Helgi Skúli Kjartansson
Veginn og léttvægur fundinn? Íslenski framhaldsskólinn
í evrópskum samanburðartölum
Í greininni rýnir höfundur í ýmsar og ólíkar tölur sem tíðkast að vitna í til marks um það hve algengt sé að ungir Íslendingar ljúki framhaldsskólanámi seint eða aldrei. Misræmi í tölum reynist eiga sér ýmsar skýringar, en vandinn er raunverulegur, áskorun sem íslenskt skólakerfi verður að svara.

8.9.2010
Ólafur Páll Jónsson
Hvað er haldbær menntun?
Samkvæmt viðtekinni sýn er það í fagmennsku sem siðferði og þekking tengjast, en þar fyrir utan má búa yfir fullgildri þekkingu – án þess að það komi siðferði manns við. Hér er lögð til sýn á menntun þar sem það að búa yfir þekkingu og skynsemi er ekki tæknilegt úrlausnarefni heldur siðferðilegt viðfangsefni.

20.5.2010
Ingibjörg E. Jónsdóttir
Fjörulallarnir á Bakka
Greinin fjallar um þróunarverkefnið Fjörulalla, það erum við! Verkefnið var unnið í leikskólanum Bakka veturinn 2008–2009. Það byggðist á útinámi þar sem miðað var að því að áhugi og forvitni barnanna fengju að ráða ferðinni.

20.5.2010
Wolfgang Edelstein
Lýðræði verður að læra!
Í þessari grein færir höfundur rök fyrir því að til þess að viðhalda lýðræði sé nauðsynlegt að unga kynslóðin fái strax á skólaaldri reynslu af lýðræðislegum starfsháttum. Hann bendir á ýmsar leiðir sem hægt sé að fara til að venja ungt fólk við virkt lýðræði, m.a. með bekkjarfundum, samfélagsverkefnum og þátttökunámi.

20.5.2010
Ingvar Sigurgeirsson, Ágúst Ólason, Björn Gunnlaugsson, Hildur Jóhannesdóttir og Sif Vígþórsdóttir
List- og verkgreinar í öndvegi : Sagt frá þróunarverkefninu Smiðjur í Norðlingaskóla
Hér segir frá þróunarverkefni sem kennt er við smiðjur og er stór þáttur í starfi Norðlingaskóla í Reykjavík. Smiðjurnar eru nokkurs konar verkstæði þar sem nemendur vinna að samþættum viðfangsefnum í aldursblönduðum hópum og hafa þær gefið mjög góða raun.

20.3.2010
Guðmundur Sæmundsson
Orð sem aldrei gleymast: Skapandi nám í kennslufræði
Greinin segir frá nýstárlegu verkefni sem höfundur vann með nemendum sínum á íþrótta- og heilsubraut. Verkefnið fólst í því að yrkja ljóð um einelti, en markmiðið var meðal annars að fá nemendur til að lifa sig inn í aðstæður og tilfinningar þeirra sem verða fyrir einelti.

1.3.2010
Benedikt Jóhannsson
Málshættir, íslenskt uppeldi og sígildar dygðir
Í greininni leitast höfundur við að tengja íslenska málshætti og orðtök við sex höfuðdygðir. Dygðirnar eru sóttar til klassískrar heimspeki og helstu trúarbragða heims og er hér m.a. fylgt hugmyndum bandaríska sálfræðingsins Martin Seligman. Dygðirnar eru viska og þekking, hófsemi, hugprýði, réttlæti, kærleikur og mildi og andríki.

23.2.2010
Kristín Bjarnadóttir
Hvað er þríliða?
Greinin fjallar um hlutfallareikning, sér í lagi þríliðu, sem var talin ómissandi aðferð allt fram um 1970 er hún hvarf snögglega úr kennslubókum í reikningi. Þótt þríliðan hafi verið fordæmd á seinni árum sem stöðnuð og úrelt reikningsaðferð telur höfundur að vel megi færa henni nokkuð til málsbóta.